Çocuk Üroloji Nedir ve Hangi Hastalıklarla İlgilenir?
Ürolojik hastalıklar tüm yaş grubundan bireyleri etkileyebilir. Çocuklar ve bebekler de ürolojik bazı sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Bebekler doğumsal bir ürolojik hastalıkla dünyaya gelebilir. Yaşamın ilk yıllarında farklı ürolojik rahatsızlıklarla mücadele etmek durumunda kalabilir.
Üroloji, bir hastalık olmadan çocukluk döneminde en az bir kez ziyaret edilen bir branştır. Erkek çocukları sünnet olmaları için ebeveynleri tarafından üroloji uzmanı hekimlere götürülür. Erkek çocuğunun, pediatri uzmanından sonra ilk gördüğü hekim muhtemelen bir üroloji uzmanıdır.
Çocuk Üroloji Neye Bakar
Çocuk üroloji, 0-18 yaş arası kız ve erkek çocuklarda görülen ürogenital hastalıklarla ilgilenir. Çocuk ürolojinin ilgi alanına giren hastalıklardan bazıları şöyledir:
- Böbrek ve idrar yolu hastalıkları: Hidronefroz, polikistik böbrek, pelviüreterik bileşke tıkanıklığı, böbrek taşı hastalığı.
- Alt İdrar Yolları Hastalıkları: Vezikoüreteral reflü (böbrek reflüsü), mesane divertikülü, üretra darlıkları.
- Penis Anomalileri: En sık görüleni toplumda peygamber sünneti olarak da adlandırılan hipospadiastır.
- Testis ve Skrotum Bozuklukları: İnmemiş testis, hidrosel, testis torsiyonu
- İşeme Bozuklukları: İnkontinans, uykuda işeme, idrar kaçırma
- Varikosel (Testis damarlarında genişleme)
- Kasık fıtığı: İnmemiş testis tanısı konulan çocuklarda sık görülür.
- Kız çocuklarında yumurtalık kistleri
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Sünnet ve sünnet komplikasyonları
Sık Karşılaşılan Çocuk Üroloji Hastalıkları ve Tedavileri Nelerdir?
İnmemiş Testis
İnmemiş testis ya da kriptorşidizm. Doğumsal bir ürolojik hastalıktır. 37. haftadan önce doğan bebeklerde daha sık görülür. Testislerin doğal konumunda yani skrotum adı verilen torbanın içinde olmayışıdır. Testisler, bebek anne karnındayken gebelik boyunca gelişimine devam eder. Doğumdan kısa bir süre önce de skrotumun içine girer.
Anne karnındaki bebeğin testisleri ilk olarak böbreklere yakın bir konumdadır. Zaman içinde büyüyen testisler, kasık kanalından geçerek doğumdan kısa bir süre önce torbaya girer. Bazı bebeklerde bu süreç tamamlanamayabilir. Testislerin biri ya da her ikisi skrotuma inemeden, kasık bölgesinde kalabilir. Bebek bu şekilde doğar ve inmemiş testis tanısı alır. Cerrahi ile testisleri doğal konumuna yerleştirmek gerekir.
Tedavi edilmediği takdirde gelecekte infertilite ve testis kanseri gibi önemli sorunlara yol açabilir. Ameliyatın 1 yaş civarı yapılması gerekir.
Doğumsal Penis Eğriliği
Doğumsal penis eğriliği, konjenital penil kurvatür ya da kordi. Doğumsal bir ürolojik hastalıktır. Adından da anlaşılacağı gibi penisin eğri olmasıdır. Çocukta hipospadias ya da farklı bir ek ürolojik hastalık yok ise günübirlik bir cerrahi girişim ile düzeltilmesi mümkündür. Peyronie hastalığı ile karıştırılmamalıdır. Peyronie de penis eğriliğidir ancak penisin sonradan eğrilmesi durumudur.
Hidrosel
Hidrosel ya da su fıtığı. Testis iki tabakalı koruyucu bir kılıf ile sarılmıştır. Hidrosel, bu katmanlarda sıvı birikmesidir. Biriken sıvı testiste şişliğe ve rahatsızlığa yol açar. Cerrahi müdahaleyle tedavi edilebilir. Ancak hidrosel iki yaşına kadar kendiliğinden yok olabilir. Bu nedenle cerrahi müdahale için iki yaşına kadar beklemek gerekir. Zira hidrosel iki yaşından sonra kendiliğinden geçmez.
Vezikoüreteral Reflü (VUR)
Basitçe mesanede biriken idrarın tekrar böbreğe çıkmasıdır. Böbrek reflüsü olarak da adlandırılır. Böbreğe zarar verme riski olan bir hastalıktır. Öyle ki süreç böbrek yetmezliğine kadar gidebilir. İlk aşamada antibiyotik gerekirse cerrahi tedavi değerlendirilir. Böbrek reflüsünün en önemli belirtisi çocuğun sürekli idrar yolu enfeksiyonu geçirmesidir. Çocukta enfeksiyonla birlikte yüksek ateş varsa böbrek reflüsünden ciddi manada şüphelenmek gerekir.
Sık sık az miktarda idrar yapma, idrar kaçırma, kötü kokulu idrar, geçmeyen kabızlık, bel ve karın ağrısı böbrek reflüsünün diğer semptomlarıdır. VUR çocukluk çağında sık görülen bir ürolojik hastalıktır. Yaklaşık her 100 çocuğun 1’inde görüldüğü belirtilmektedir.
Hipospadias
Hipospadias hastalığında yenidoğanın idrar deliği olması gerekenden daha aşağıdadır. Hipospadias doğumsal bir ürolojik problemdir. Halk arasında peygamber sünnetli, yarım sünnetli, doğuştan sünnetli gibi masum isimlerle anılsa da ameliyat ile düzeltilmesi gereken ciddi bir sağlık sorunudur. İdrar yolu enfeksiyonlarına, idrar kanal darlıklarına, işeme güçlüklerine yol açabilir. Tüm bunların sonucu olarak da böbrek yetmezliğine çocuğu götürebilecek bir süreç gelişebilir. Ameliyatla idrar deliğinin doğal konumuna getirilmesi gerekir. Ameliyatın 6-18 ay arasında yapılması önerilir.
UPJ Darlığı
UPJ darlığı ya da üretero-pelvik bileşke darlığı. İdrar kanalının çeşitli bölgelerinde darlıklar oluşabilir. UPJ de böbrek çıkışındaki kanalın darlığıdır. Böbreklerde biriken idrar tam olarak boşaltamayan çocuk ağrı duyar. Enfeksiyon ve hidronefroz görülebilir. Böbrek şişebilir. Tüm bunlar sonucunda da böbrek fonksiyonları zarar görür ve çalışma kapasitesi azalır. Tedavi edilmediği takdirde böbrek yetmezliğine kadar giden bir süreç başlar. Ameliyatla idrar yolundaki dar segment çıkartılır ve havuzcuk tekrar idrar yoluna dikilir.
Varikosel
Varikosel erkek infertilitesinin en önemli nedenlerinden biridir. Testis torbalarındaki toplardamarların gelişmesi durumudur. Özellikle sol tarafta görülür. Testis küçülebilir. Çocuk gelecek yaşantısında infertilite ile karşı karşıya gelebilir. Mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Ameliyat, kasık bölgesinden küçük bir kesiyle vücut içine girilerek mikroskop altında yapılır.
Çocuklarda Böbrek Taşı
Yetişkinlere göre daha az görülse de çocuklarda da böbrek taşı olabilir. Bu taş çocuğa ağrı vermesinin yanında böbrek fonksiyonlarını da olumsuz etkileyebilir. Günümüzde böbrek taşına kapalı olarak müdahale edebildiğimiz birçok araca sahibiz. Taşın özelliğine göre değişmekle birlikte böbrek taşı tedavisinde şu tedavileri uygulayabiliyoruz:
- ESWL: Vücut dışından böbrek taşına şok dalgaları gönderilmesidir.
- URS: İdrar deliğinden üretreskopi denilen ince bir enstrümanla taşa müdahale edilmesidir.
- PNL: Sırttan küçük bir iğne ile böbreğe ulaşıp taşın vücut dışına çıkarılmasıdır.
Gece Alt Islatma
Çocuk, beş yaşından sonra gece altını ıslatmaya devam ediyorsa bu bir sağlık sorunu olarak değerlendirilir. Gece alt ıslatma ya da enürezis nokturna olarak tanımlanır. Bu sorunun üstesinden gelmek için davranışsal tedavi ilk uygulanan yöntemdir. Yatmadan 2 saat önce sıvı alımını keserek, yatağa girmeden tuvalete giderek ve uyuduktan 2-3 saat sonra çocuğu tuvalete kaldırarak çocuğun tuvalet alışkanlığını kazanması amaçlanır.
Diğer bir yöntem ise ilaç tedavisidir. Ağızdan alınan ve mesanenin daha geç dolmasını sağlayan ilaçlarla gece alt ıslatma bir nebze önlenebilir. Özellikle okul çağı çocuklarında bu yöntem denenebilir.
Çocuğun yatağına veya iç çamaşırına yerleştirilen, alt ıslatma meydana geldiğinde çalan alarm cihazı ile de enürezis nokturna tedavi edilmeye çalışılır.