Çocuklarda Doğuştan Böbrek Çıkışı Darlığı Nedir?
Böbreğin 10-12 adet küçük havuzcuğu (kaliks) bir adet bu havuzcukların açıldığı geniş havuzcuğu (pelvis) vardır. Bu geniş havuzcuğun mesaneye giden idrar kanalı ile birleşim yerinin dar olması ve idrarın mesaneye doğru itilmesinin zor olması halidir.
Çocuklarda Doğuştan Böbrek Çıkışı Darlığı Neden Olur?
Doğuştan böbrek çıkışı darlığı böbrekten çıkan üreter dediğimiz kanalın iç yapısında ki darlıktan veya üretere dışardan damarsal bir baskı nedeniyle olmaktadır(şekil 1-2). Ayrıca bu darlık üreterin böbrekte ki yerleşim yeri farklılığından kaynaklanabilir.
Ne Gibi Bulgular Verir?
Aslında doğumdan önce anne karnında yapılan kontrollerde ultrasonografi ile böbrekte genişleme görülebilir. Doğumdan sonra ise idrar yolu enfeksiyonu, aralıklı olarak görülen ağrı ve/veya böbreği çok şişmiş olan bebeklerde karnın yan tarafında şişlik görülebilir veya muayenede hissedilebilir. Ayrıca bazı hastaların idrarında kan görülebilir. Dikkat edilmesi gereken diğer önemli bir konu ise karşı taraf böbrekte de darlık (%15 oranında) veya farklı bir anomalinin (mesaneden böbreğe idrar kaçağı) olmasıdır.
Kesin Teşhis İçin Bir Yöntem Var Mı?
Bu çocukların böbrek çıkışı darlığının teşhisi düzenli gebe takibine giden annelerde gebelik sırasında konur. Her kontrolde böbrek ana havuzunun çapı ölçülerek böbreğin etkilenme derecesi takip edilir. Genellikle doğuma kadar beklenilir. Doğumdan sonra İlk aşamada ultrasonografi (şekil 3) yapılmaktadır. Eğer böbrekte bir genişleme saptanırsa pelvis çapı ölçülerek takibe alınır. Bazen böbrekteki şişliğin sebebi mesaneden böbreğe idrar kaçışıdır. (Vezikoüreteral reflü ) böyle bir durumdan şüpheleniliyorsa çocuğa doğumdan sonra 1. ayda işeme grafisi (voiding sistografisi ) yapılmalıdır. Böbrek pelvisi ön-arka çapı 10 mm altında ise takip edilir. 20 mm üzerinde ise ameliyat kararı alınır. 15-20 mm arasında ise daha sıkı takip gerekir. Böbrek fonksiyonlarını ve böbreğin boşalma derecesini ortaya koymak için sintigrafi çekilmektedir. Ultrasonografi ve sintigrafi ile sadece darlığın şiddeti değil aynı zamanda böbreğin durumu, idrar kesesinde başka bir rahatsızlığın olup olmadığı araştırılır.
Ultrasonografide darlığa bağlı olarak genişlemiş toplayıcı sistem
Dar olan bölüm çıkartılır ve böbrek havuzuna yeniden dikilir.
Mutlaka Ameliyat Olmak Mı Lazım, Takip Edilse Olmaz Mı?
Anne karnında saptanan hidronefrozların (böbrek toplayıcı sistemindeki genişleme) çoğu iyi huyludur ve cerrahi girişim gerektirmez. Bunların çoğu takip ile normale döner. Ancak hidronefroz kontrollerde artıyorsa, böbrek işlevlerinde azalma varsa, ağrı, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları oluyorsa veya taş oluşumu var ise cerrahi düşünülür.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Ana tedavi cerrahidir. Dar olan bölüm çıkartılır ve darlığa neden olan damar varsa düzeltilir. Bu ameliyat robotik, laparoskopik ve açık bir şekilde yapılmaktadır. Biz çok küçük bir kesi ile 1 saatin altında bir sürede bu ameliyatı yapmaktayız. Bu ameliyatın başarı oranı %90’nın üzerindedir. Biz açık cerrahi tercih ediyoruz çünkü minimal invaziv teknik (ağrısız , kısa hastanede yatış, aynı gün taburcu) kullanıyoruz. Bu teknikte çok küçük kesi (4 cm) yapıyoruz. Kasları kesmeden aralayarak giriyoruz. İnce dikiş materyalleri kullanıyoruz. Ameliyat süresi maksimum bir saattir. Oysa laparoskopide ameliyat süresi üç dört saate çıkabiliyor. En az üç adet 1 cmlik delik açılıyor. Daha kalın dikiş materyalleri kullanılıyor.
Ameliyat Sonrası Takip ve Stent Koyma Durumu Nasıldır?
Bu tür ameliyatlarda dikiş hattının rahat iyileşmesi için iç veya dış stent koyma hemen hemen mecburidir. İç stent koyma daha sonra yine genel anesteziyle ikinci bir ameliyat gerektirir. O yüzden 18 yaş altı çocuklarda tercihimiz dış stent koyma tekniğidir. Bu tekniğin dezavantajı ise hasta evine dışarıdan idrar torbası ile taburcu edilir ve bu stent (nefrostomi stenti ) ameliyattan sonra yaklaşık yedinci onuncu günlerde çekilir.
Ameliyatın Başarılı Olduğunu Nasıl Anlarız ?
Bu iki türlü anlaşılır. birincisi hastada mevcut olan şikayetler kaybolur.örneğin bulantı, kusma, ağrı, gelişim bozukluğu, kilo alamama iştahsızlık düzelir. İkincisi ise radyolojik olarak düzelme olur. Ultrsonografide böbrek pelvis çapı düşer. Böbrek havuzcuklarında ki şişme gerilir, yapılmışsa DTPA renal sintigrafide daha önce boşalmayan yada zor boşalan böbreğin artık daha rahat ve daha kısa zamanda boşaldığı görülür.