Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
Çocuklarda tuvalet eğitimi çocuk gelişiminde kritik bir eşiktir. Bu eğitimle birlikte çocuk birey olma yolunda önemli bir adım atar. Tuvaleti geldiğinde haber verebilir, kendi kendine tuvaletini yapabilir. Artık bez takmaz. Çocuklarda tuvalet eğitimine başlamak için çocukların bilişsel, fiziksel veya duygusal becerilerinin gerekli yeterliliğe ulaşması gerekir. Bu da 18-36 ay arasına tekabül eder. Çocuklar genellikle 24 aylık olduktan sonra tuvalet eğitimi almaya daha hazır hale gelir.
Tuvalet Eğitimi İçin Uygun Zaman Nedir?
Genellikle çocuklarımız 2 yaşından sonra tuvalet eğitimine uygun hale gelir. Ancak tuvalet eğitimi için net bir zaman dilimi vermek pek mümkün değildir. Ebeveynler çocuklarının fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak hazır olduğunu düşünüyorsa tuvalet eğitimine başlayabilirler. Ayrıca çocuğun konuşma becerisinin de yeterince gelişmiş olması gerekir. Çünkü tuvaleti gelen, tuvalete giden çocuk bu sayede derdini ebeveynine iletebilir.
Tuvalet eğitiminde başarılı olmak için çocuğun bazı fiziksel yeterliliklere ulaşması gerekir. Örneğin büyük tuvaletini tutmak için rektum ve anüs kaslarının gelişmesi gerekir. Bu da en erken çocuk 18 aylıkken olur. İdrarını tutabilmesi için gerekli olan mesane ve üretra kontrolü içinse çocuğun 24 aylık olmasını beklenir. Cinsiyetler arasındaki fizyolojik farklılıklar nedeniyle kız çocuklarının bu becerileri erkeklerden bir iki ay kadar önce gelişebilir. Tuvalet eğitimi verirken ebeveynler çocuğa baskı yapmamalı ve onu akranlarıyla kıyaslamamalıdır.
Çocuklar da tuvalet eğitimine artık hazır olduklarını çeşitli yollarla ebeveynlerine gösterir:
- Bezi genellikle 2 saat kadar kuru kalır.
- Tuvaletini giderebileceği özel bir yer arar (koltuk arkası, masa altı gibi)
- Fiziksel olarak aktiftir. Yürür, çömelir, eğilir, kalkar…
- Anne babayla birlikte tuvalete gelmek ister.
- Bezden rahatsızlık duyar. Bezi ıslandığında huzursuz olur, hemen değiştirmek ister.
Öte yandan bazı dönemler ise tuvalet eğitimi için uygun zaman değildir. Ebeveynler arasında bir ayrılık söz konusuysa, aile bireylerinde ya da çocukta bir hastalık varsa veya yeni bir bebeğiniz olduysa tuvalet eğitimine başlamak için bir süre daha beklenebilir.
Çocuğuma Nasıl Tuvalet Eğitimi Vereceğim?
Çocuğunuza bir lazımlık alıp kendi tuvaletinizin yanına koyarak, sizinle birlikte tuvalete gelmesine izin vererek eğitime başlayabilirsiniz. Öncesinde ise çocuğunuza neden artık tuvaletini bu şekilde yapması gerektiğini anlatın. “Büyükler tuvaletini bu şekilde yapar… Artık bez takmana gerek yok, popon ıslak kalmayacak… Daha rahat oynayacaksın…” gibi cümlelerle çocuğunuzu motive edebilirsiniz.
Tuvalet eğitiminin bir parçası olarak tuvaleti gelse de gelmese de çocuğu gün içinde saatte bir lazımlığa oturtun. Uykudan kalkınca ve uyumadan önce tuvaleti ziyaret edin. Acele ettirmeyin. “Yaptın mı, bitti mi” diye sormayın. Tuvaletten kalktığında aferin gibi motive edici kelimeler söylemeyi ihmal etmeyin. Tuvalet eğitimi ile çocuk artık bez takmaktan kurtulur. Eğitime başlarken artık bez ile vedalaşmak gerekir. Bu da eğitim esnasında çocuğun altına kaçırma riskini beraberinde getirir. Ailelere tuvalet eğitimine başladıktan sonraki ilk 2-3 gün dışarı çıkmamaları tavsiye edilebilir.
Tuvalet eğitiminin aşamalarından biri de gece tuvalet eğitimidir. Bunun için yatmadan 2 saat önce sıvı alımı kesilir. Ebeveynler için en zoru ise gece boyunca 4-5 kere uyanarak çocuğu tuvalete götürmektir. Bu süreç birkaç gece devam edebilir ve çocuğun geceleyin altına kaçırması normal bir durumdur. Dilerseniz yatağa koruyucu naylon geçirebilirsiniz. Çocuklarda alt ıslatma sorunu 5 yaşına kadar bir sağlık sorunu olarak düşünülmez. Nihayetinde çocuğunuz tuvalet alışkanlığını edinir. Bu süreç kimi ailelerde epey zorlu geçer. Ancak er ya da geç çocuk tuvalet alışkanlığı kazanır. Tuvaleti geldiğinde size, öğretmenine, bakıcısına haber verebilir, gidip kendi yapabilir. Gerektiğinde yardım isteyebilir.
Detaylarıyla bahsettiğimiz gibi çocuklarda tuvalet eğitimi kimi zaman zorlu geçebilir. Bazı aileleri 1-2 ay kadar dahi uğraştırabilir. Çocukların çok büyük bir kısmı kendi kendine tuvaletini yapmayı öğrenmiş bir şekilde süreci noktalar. Ancak tüm çocukların yaklaşık yüzde 2’sinde bazı farklı klinik tablolar olabilir. Enürezis (alt ıslatma), enkoprezis (dışkı kaçırma) ve tuvalete yapmayı reddetme gibi istenmeyen durumlarla karşılaşılabilir. Bu durumda tuvalet eğitimini bir süreliğine ertelemek gerekebilir. Ancak tuvalet eğitimi fazla geciktirilirse de (4 yaşından sonra) çocuklarda kronik kabızlık, idrar tutamama gibi sorunlar oluşabilir.
Doktora Başvurmak Gerekir mi?
Çocuklarda gece alt ıslatma kimi zaman 5 yaşına kadar devam eder. 5 yaşını geçen bir çocuk hala geceleri altını ıslatıyorsa gece alt ıslatma (enürezis nokturna) sorunun varlığından bahsetmemiz gerekir. Bu noktada mutlaka çocuk ürolojisiyle ilgilenen bir üroloji uzmanıyla görüşmek gerekir.
Prof. Dr. Coşkun Şahin Ataşehir’de bulunan muayenehanesinde çocuklarımıza steril ve güvenilir bir ortamda sağlık hizmeti sunmaktadır.